2 اعراب و بناء
تعريف اعراب و بناء
به مثالهاى زير دقّت كنيد:
1. جاء زيدٌ/ رأيت زيداً/ مررت بزيدٍ
2. جاء هذا/ رأيت هذا/ مررت بهذا
به كلمه « زيد » توجّه كنيد. در مثال اوّل « زيد » در حالت فاعلى به صورت « زيدٌ » و در حالت مفعولى، به صورت « زيداً » و در حالت مجرور، به صورت « زيدٍ » آمده است.
اما در مثالهاى رديف دوّم كلمه « هذا » در مثال اول، فاعل و در مثالهاى دوم مفعول به و در مثال سوّم، مجرور به حرف جرّ است، در حالى كه هيچ تغييرى در آخر اين كلمه مشاهده نمىشود؛ يعنى در همه مثالها به صورت « هذا » آمده است.
به كلماتى مانند « زيد » كه در نقشهاى مختلف (فاعل، مفعول به، ...) حركت حرف آخر آنها تغيير مىكند، « معرب » و به اين ويژگى (تغيير حركت حرف آخر آنها در نقشهاى مختلف) « اعراب » گفته مىشود.
و به كلماتى مانند « هذا » كه در نقشهاى مختلف، تغييرى در آخر آنها صورت نمىگيرد، « مبنى » و به اين ويژگى (عدم تغيير آخر كلمه در نقشهاى مختلف) « بناء » گفته مىشود.
برخى از كلمات مبنى:
« تمام حروف»، « فعل ماضى، فعل امر حاضر، فعل مضارع صيغه 6 و 12 »، « ضمير، اسم اشاره، اسم شرط، موصول» مبنىاند.
بقيّه صيغههاى فعل مضارع و امر و بيشتر اسمها معربند.
نگاهى به كتابهاى ديگر
الإعراب هو التغيير اللاحق آخر الأسماء و الأفعال بسبب تغيير العوامل. (الرشيد شرتوني، مبادي العربية، ج 2).
خودآزمایی این مبحث:
- خودآزمایی درس دوم از کتاب مفاهیم علم نحو
اولین سیستم همکاری در فروش ویژه طلاب سراسر کشور تحت قرارداد با شرکت ملی پست ج.ا.ا