کتاب «الفوائد الضیائیة» اثر جامی، پارسی سرای قرن نهم هجری، شرحی است بر کافیة ابنالحاجب. جامی کتاب کافیه را برای مطالعة فرزندش ضیاءالدین یوسف که در آن تاریخ به تحصیل مقدمات زبان عربی اشتغال داشته است، شرح کرده و به همین مناسبت آن را «الفوائد الضیائیة» نام نهاده است. وی به سبب مهارت و تبحرش در زبان عربی، برای توضیح عبارات کافیه، شرح مزجی را انتخاب کرده است. جامی در توضیح و تفسیر مباحث نحوی، فردی متعصب نبوده و در شرح خود با ذکر آثار و صاحبان آن،جانب امانت را رعایت کرده است. وی در شرح خود فقط ناقل آرای نحویان نبوده است، بلکه استقصائات خود را نیز ذکر کرده است. در نقد خود جانب ادب را رعایت کرده و هرگز رای و نظر ابنالحاجب را رد نکرده است و اگر گاهی آرای ابنالحاجب مورد قبول او نبوده است، آرای دیگر نحویان که اندیشة ابنالحاجب را رد میکنند آورده است. با بررسی آراء وی در این کتاب، میتوان او را از طرفداران مکتب نحوی بصره دانست. نوشتة حاضر به بررسی و تحلیل پارهای از مشخصات این کتاب میپردازد.
